Schrijven en handschriftproblemen

De ontwikkeling van het handschrift gaat van tekenen, krabbelen naar het schrijven van leesbare letters en woorden. Maar moeten we onze kinderen nog wel leren schrijven? Tegenwoordig werken we op Chromebooks... schrijven is dan toch niet meer nodig? Niets is minder waar.

Schrijven is veel meer dan het maken van lussen op papier. Een ontspannen en vloeiend, maar vooral een leesbaar handschrift mag niet onderschat worden.

Tijdens het schrijven worden er belangrijke verbindingen gelegd in de hersenen. De schrijf-beweging activeert en stimuleert een zeer groot deel van de hersenen. De geschreven woorden worden beter opgeslagen. Door te schrijven trainen we onze hersenen en bevorderen we de ontwikkeling van de fijne motoriek. Ook hebben jonge kinderen in ontwikkeling de beweging die de hand maakt nodig om letters te leren kennen en op te slaan in hun geheugen. En dit is weer belangrijk voor het lees- en spellingsonderwijs.

Bij schrijfproblemen kun je denken aan:

• Een verkeerde pengreep.
• zo hard drukken zodat de nagels wit worden.
• Slordige, niet afgemaakte of niet leesbare letters.
• De letters wisselen qua grootte.
• Het handschrift is erg slordig of het schrijven lukt niet.
• Steeds verder van de kantlijn schrijven.
• Moeite om op de regel te schrijven.
• tijdens het schrijven en knippen bewegen de kaken mee of de tong hangt naar buiten.

Schrijfvoorwaarden

Belangrijke schrijfvoorwaarden zijn lichaamskennis, lichaamsbewustzijn en lichaamscontrole (reflexen en psychomotoriek). Deze voorwaarden zijn de basis voor de verdere ontwikkeling van het kind. Schrijven is immers een samenspel van het volgen met de ogen (oculair volgen), controle over de hand, visueel en auditief geheugen, lateraliteit… Kortom: schrijven is een complexe bezigheid.

Schrijfmotorische therapie

Bij kinderen met bijvoorbeeld een overgebleven Assymetrische Tonische Nek Reflex (ATNR) zal het schrijven nooit geautomatiseerd worden. In de klas zal vooral het handschrift opvallen. Het is daarom van belang dat er eerst gekeken wordt naar de reflexen voordat we kunnen starten met schrijfmotorische therapie. Elke keer wanneer het kind zijn hoofd draait om naar de bladzijde te kijken, zal zijn arm willen uitstrekken en zullen zijn vingers zich willen openen. Het kost een kind daardoor veel inspanning om zijn potlood/pen vast te houden en te hanteren.

Het kind vecht tegen de zogenaamde onzichtbare kracht en zal dat leren compenseren door een onjuiste pengreep te gebruiken of door veel druk uit te oefenen.

Deze fysieke handeling van het schrijven vraagt zeer veel van de concentratie wat ten koste gaat van de cognitieve verwerking, waardoor hij moeilijk meerdere taken tegelijk zal kunnen combineren. Dit levert weer veel frustratie op.

Schrijfproblemen kunnen het vervolg zijn van een vertraagde of verstoorde motoriek, maar ook de techniek als verkeerde uitgangshouding van het kind en/of primitieve pengreep. De cognitie, het begrijpen hoe een letter wordt opgebouwd (lettertraject) en hoe verbindingen worden gemaakt. Dit alles heeft te maken met de ruimtelijke oriëntatie. Ook het karakter of een situatie kan het schrijfproces beïnvloeden. Daarnaast kan ook een onderliggende pathologische problematiek (ADHD, ASS, DCD e.d.) invloed hebben op het schrijfwerk.

Start Schrijftherapie

Tijdens de schrijfmotorische therapie komen reflexintegratie, visuomotorische training, lateralisatietraining, tactiele ontwikkeling, ruimtelijke ontwikkeling en schrijfontwikkeling samen. Het schrijven zal leiden tot een geautomatiseerde vaardigheid, zodat het kind zich kan richten op de inhoud van wat het wilt schrijven en niet op hoe het kind het schrijven aanstuurt.